Villahermosa
Το καραβάνι El Sur Resiste έφτασε το βράδυ και έτυχε θερμής υποδοχής από την εκκλησία της ενορίας του San Jose, μιας εκκλησίας που συνδράμει στις οργανωτικές διαδικασίες του αγώνα με τους ανθρώπους από τα κάτω· η εκκλησία παρείχε στους συντρόφους ένα μέρος για να περάσουν τη νύχτα με φαγητό και pozol. Το πρωί, το καραβάνι μετακινήθηκε στο κέντρο της Vilahermosa για μια πολιτική και πολιτιστική συνάντηση με τοπικές οργανώσεις.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, η Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Tabasco (CODEHUTAB) μοιράστηκε μαζί μας την αισιοδοξία που υπήρχε για τον διορισμό του Adán Augusto López Hernández, ο οποίος ισχυριζόταν ότι θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο διακυβέρνησης και έλαβε ευρεία λαϊκή υποστήριξη· όμως μόλις βρέθηκε στην εξουσία εγκατέλειψε τα συμφέροντα της λαϊκής εκπροσώπησης και υπαναχώρησε ακόμα και στα δικαιώματα της τοπικής νομοθεσίας, προωθώντας την πρωτοβουλία του νόμου Garrote, ενός νόμου που προωθούσε την ποινικοποίηση των κοινωνικών κινητοποιήσεων και ο οποίος εγκρίθηκε κατά τη διάρκεια της νέας κυβέρνησης· όμως, με την υποστήριξη της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ταμπάσκο (CODEHUTAB), το Ανώτατο Δικαστήριο κατάφερε να τον ακυρώσει ως αντισυνταγματικό. Επίσης, προώθησε τον νόμο Dedazo, έναν νόμο επιβλαβή για τα δημοκρατικά δικαιώματα, ο οποίος ενέκρινε την αντικατάσταση του διορισμού των δημοτικών αντιπροσώπων που εκλέγονται από τον λαό με εκείνους που εκλέγονται από το δημοτικό συμβούλιο.
Για την υποβάθμιση της γης και των αγροτικών και ιθαγενικών κοινοτήτων που συνδέονται με αυτήν ευθύνονται τα έργα υδρογονανθράκων που αφθονούν στην περιοχή αυτή, καθιστώντας το έδαφος και το νερό όλο και πιο μολυσμένα, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία, τις κύριες δραστηριότητες των κοινοτήτων. Η PEMEX, η κρατική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην περιοχή αυτή, έχει μετρήσει και δημοσιοποιήσει ότι από το 2018 και μέχρι το 2022 έχουν σημειωθεί 84 διαρροές και 11 διαποτισμοί κυρίως λόγω προβλημάτων σχεδιασμού και συντήρησης που υποβαθμίζουν την περιοχή και που με το νέο έργο Dos Bocas που βρίσκεται υπό κατασκευή θα δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερη υποβάθμιση.
Παρά αυτή τη δυσμενή κατάσταση, η οργάνωση που έχει υπογράψει την έκτη διακήρυξη της ζούγκλας Λακαντόνα: Η Corazon de Piedra Verde μοιράστηκε μαζί μας έναν ενθαρρυντικό και δυνατό λόγο για την σημασία της υπεράσπισης της γης καθώς αυτός ο λόγος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των αυτόχθονων κοινοτήτων που υπάρχουν σε όλη την Abya Yala. Χαιρετίστηκαν οι προσπάθειες του Καραβανιού να καταγγείλει και να αναδείξει τη σύνδεση μεταξύ των μεγαλεπήβολων έργων του Τρένου των Μάγια και του Διαωκεάνιου Διαδρόμου, τα οποία επιδιώκουν να εγκατασταθούν σε μια από τις περιοχές με τους μεγαλύτερους πόρους της χώρας και τα οποία ο ηγεμονικός λόγος προσπαθεί να το παρουσιάσει ως έργο για τους λαούς, ενώ πρόκειται για έργο αποστέρησης και απαλλοτρίωσης.
Στη συνέχεια μοιράστηκε ένα απόσπασμα από τον Alfredo Viterio το οποίο το μεταφέρουμε εδώ ως εξής: "η περιοχή μας δεν είναι ένα πράγμα ή ένα σύνολο πραγμάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή να αξιοποιηθούν, ούτε είναι ένα σύνολο πόρων, η περιοχή μας με τα δάση, τα βουνά, τα ποτάμια, τις λιμνοθάλασσες και τους υγροτόπους της, με τους ιερούς τόπους όπου ζουν οι θεοί που τα προστατεύουν, με τα μαύρα, κόκκινα και αμμώδη εδάφη και τους πηλούς της είναι μια ζωντανή οντότητα που μας δίνει τη δύναμη να πάρουμε τον έλεγχο των εδαφών και των πόρων της".
El Bosque
Το Καραβάνι El Sur Resiste έφτασε στην πέμπτη μέρα αυτής της διαδρομής στην περιοχή Εl Bosque στοTabasco, μία κοινότητα η οποία βρίσκεται ανάμεσα στον Ατλαντικό ωκεανό και στο ποταμό Grijalva. Η κοινότητα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο εξαφάνισης της καθώς από το έτος 2019, το ύψος της θάλασσας έχει αρχίσει να αυξάνεται σε ιδιαίτερα επιταχυνόμενο ρυθμό, καταστρέφοντας την προκυμαία, τους δρόμους, τον παιδικό σταθμό και το σχολείο καθώς και δεκάδες σπίτια.
Η κοινότητα el Bosque είναι μία από τις πολλές κοινότητες του κόσμου που κινδυνεύουν με εξαφάνιση εξαιτίας της αύξησης του ύψους της θαλάσσης λόγω της κλιματικής αλλαγής. Στο Μεξικό, αποτελεί μία από τις πρώτες κοινότητες που έχουν χαρακτηριστεί ως εκτοπισμένες εξαιτίας αυτού του φαινομένου.
Υπάρχουν μόνο λίγα σπίτια και κτίρια που έχουν επιβιώσει από την καταστροφή στο El Bosque, πολλές οικογένειες έχουν ήδη εκτοπιστεί και αυτές που ακόμα αντιστέκονται, απαιτούν από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, στήριξη για να αντιμετωπίσουν την καταστροφή της κοινότητας τους, των σπιτιών τους, των ριζών τους και όλης της μορφής της ζωής του.
Έτσι το εξηγούν η Cristina Isabel και η Vicente Estanilada Cardona, οι οποίες μας συνόδεψαν στους δρόμους της κοινότητας προκειμένου να μας δείξουν τα κτίρια που βρίσκονται υπό εξαφάνιση εξαιτίας της θάλασσας και παράλληλα να μας αφηγηθούν τις μαρτυρίες τους καθώς και των άλλων μελών της κοινότητας που αυτή τη στιγμή αναμένουν από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της σχετικά με το σχέδιο επανεγκατάστασης τους που έδωσε στις οικογένειες τον Φλεβάρη αυτού του χρόνου.
«Στις 10 Νοεμβρίου του 2022 πραγματοποιήθηκε μια συνέντευξη τύπου εδώ στο El Bosque προκειμένου να κάνουμε γνωστή όλη αυτή την τραγική κατάσταση στην οποία ζούμε και από εκείνη τη στιγμή αρχίσαμε να ακουγόμαστε από τα μέσα και τις αρχές. Από τότε που έγινε η συνέντευξη τύπου, τίποτα δεν έχει μείνει πια, όλο έχει εξαφανιστεί. Αυτό που εμείς ζητούμε, είναι η επανεγκατάσταση μας, καθώς εμείς έχουμε χάσει τα σπίτια μας, ζούμε αναγκαστικά ενοικιάζοντας ή δανειζόμενοι σπίτια των άλλων, και για αυτό ζητάμε την επανεγκατάσταση μας.
Οι αρχές μας έχουν δώσει μια απάντηση, λένε ότι θα έχουμε και πάλι τα σπίτια μας, αλλά παράλληλα μας λένε ότι αυτό θα πάρει χρόνο, εμείς όμως μιλάμε ότι είμαστε τουλάχιστον 60 άτομα που χρειαζόμαστε αυτή την στιγμή να επανεγκατασταθούμε».
΄Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η κοινότητα el Bosque δεν αποτελεί την μοναδική κοινότητα στον κόσμο που βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να την καταπιεί η θάλασσα. Μαζί με την Cristina και την Estanilada κατά την διάρκεια αυτής της παρουσίασης του El Bosque, σταθήκαμε μπροστά από ένα κτίριο που βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Πίσω του, η φουρτουνιασμένη θάλασσα και ο δυνατός άνεμος συνεχίζουν τη διαδικασία διάβρωσης των θεμελίων του κτιρίου. Ανάμεσα στα κύματα διακρίνονται επίσης τα απομεινάρια άλλων κτιρίων, καθώς και δέντρα και ξερά κλαδιά. Εκεί, η Cristina εξηγεί ότι αυτό το κτίριο ήταν το σπίτι της.
"Θέλω να μοιραστώ μαζί σας ότι αυτό το κτίριο πίσω μου ήταν το σπίτι μου... χρειάστηκαν χρόνια για να χτιστεί, και δυστυχώς, σήμερα δεν έχω πια σπίτι. Είναι πολύ δύσκολο για εμάς να είμαστε εκτοπισμένοι, είναι πολύ δύσκολο να είμαστε στον αγώνα τώρα, αλλά θα συνεχίσουμε".
Η Cristina συμμετέχει με την εξιστόρηση της μαρτυρίας της, από αυτό που ήταν σπίτι, δεν έχει μείνει τίποτα- ένας κενός χώρος και τα κύματα της θάλασσας, είναι το μόνο που μπορούμε να δούμε.
«Έχασα κι εγώ το σπίτι μου, υπήρχε το σπίτι μου και το έχασα, έμεινα χωρίς σπίτι, τώρα ... χωρίς τίποτα, δεν μπορείς να το δεις πια, είναι κάτω από το νερό».
Η διαδικασία μετεγκατάστασης
Οι λίγοι κάτοικοι του El Bosque που περιμένουν ακόμη να μεταγκατασταθούν αναφέρουν ότι υπάρχει ήδη επαφή με τα κυβερνητικά όργανα, η SEDATU (σημ. της μτφ: Υπουργείο Αγροτικής, Εδαφικής και Αστικής Ανάπτυξης) η SEMARNAT ( σημ. της μτφ: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων) βρίσκονται σε επαφή με την κοινότητα από τον Φεβρουάριο του 2023.
Ωστόσο, οι οικογένειες εξακολουθούν να μην έχουν μια πιθανή ημερομηνία μετεγκατάστασης, ούτε γνωρίζουν πού θα μεταγκατασταθούν, πόσο μάλλον το μέγεθος της γης που θα λάβουν.
Η Cristina και η Estanilada σχολιάζουν ότι η κοινότητα ελπίζει να παραμείνει κοντά στη θάλασσα, καθώς είναι ένας λαός που ιστορικά έχει αφιερωθεί στην αλιεία και η θάλασσα είναι η πηγή στήριξης για την επιβίωση τους.
«Ζούμε από την αλιεία, γι' αυτό θέλουμε να ρωτήσουμε αν μπορεί η μετεγκατάσταση να είναι σε ένα μέρος όπου μπορούμε να ενασχοληθούμε με την αλιεία, όλα είναι ανησυχητικά, πολύ ανησυχητικά, δεν ξέρουμε πού θα πάμε και πότε».
Μιλάμε ως κοινότητα, καθόμαστε, μιλάμε πίνοντας καφέ με ψωμί, γιατί λένε ότι ο πόνος είναι μικρότερος με το ψωμί. Αναστατωνόμαστε πολύ ως κοινότητα, οι νύχτες είναι πολύ ανησυχητικές, περνάμε όλη την ώρα σκεπτόμενοι τη θάλασσα, αυτή τη θάλασσα που ήδη φοβόμαστε ότι θα ανέβει περισσότερο.
Εκτός του ότι ζούμε με την ανησυχία, μέρα και νύχτα, ότι όλο και περισσότερα σπίτια και χώροι θα εξαφανιστούν κάτω από τη θάλασσα, η κατάσταση των υπηρεσιών στην κοινότητα επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα».
Η Cristina μας λέει ότι οι περισσότερες οικογένειες έχουν χάσει τα ψυγεία στα σπίτια τους, τα οποία έχουν χαλάσει κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης με αποτέλεσμα οι οικογένειες να δυσκολεύονται να διατηρήσουν για περισσότερο διάστημα τα τρόφιμα τους αλλά και τα φάρμακα για τον διαβήτη τα οποία διατηρούνται στο ψυγείο. Οι στύλοι φωτισμού έχουν επίσης αρχίσει να υποχωρούν από τα κύματα· η κοινότητα μπορεί να χάσει την πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα ανά πάσα στιγμή.
«Ολόκληρη η κοινότητα σχεδόν έχασε τα ψυγεία της, έχω διαβήτη, για παράδειγμα, δεν έχω πουθενά να φυλάξω την ινσουλίνη μου, χθες έφερα να μπάρ ψυγείου αλλά δεν ξέρω αν μπορώ να την φέρνω κάθε μέρα. Συμφωνούμε με τη μετεγκατάσταση, αλλά έχουμε επείγουσες ανάγκες».
Όταν μιλούν με κάποια άτομα από την κοινότητα, αναφέρουν ότι κατανοούν ότι η διαδικασία μετεγκατάστασης μπορεί να είναι μακρά και περίπλοκη· ωστόσο, ελπίζουν ότι μπορεί να υπάρξει κάποιο άλλου είδους τύπου σχέδιο, κατά τη διάρκεια της αναμονής τους, που θα μπορούσε να μειώσει την κατάσταση κρίσης που βιώνεται στην κοινότητα.
Παρά το γεγονός ότι η διαδικασία υπερθέρμανσης του πλανήτη έχει χαρακτηριστεί ως προτεραιότητα στη διεθνή πολιτική λόγω των επιπτώσεων που θα έχει στην ανθρώπινη ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, η κυβέρνηση του Μεξικού δεν έχει κανενός είδους σχέδιο ή πρόταση πολιτικής. που επιδιώκει να σταματήσει αυτή τη διαδικασία.
Ούτε υπάρχει σχέδιο φροντίδας για τα θύματα των φυσικών καταστροφών που έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται, όπως υποδηλώνει η περίπτωση της κοινότητας El Bosque, και οι οποίες σύντομα θα πολλαπλασιαστούν σε ολόκληρη την εθνική επικράτεια εάν δεν αντιμετωπιστούν τα αίτια της κλιματικής κρίσης: ο καταστροφικός καπιταλισμός που συνεχίζει μια διαδικασία απεριόριστης παραγωγής εις βάρος του περιβάλλοντος και της ζωής κάθε έμβιου όντος στον πλανήτη.
Κατά τη διάρκεια της περιοδείας, η Cristina και η Estanilada σταματούν μπροστά από ένα άλλο κτίριο υπό κατάρρευση· αυτό ήταν το κοινοτικό σχολείο, το νηπιαγωγείο έχει επίσης εξαφανιστεί. Τώρα τα παιδιά που έμειναν στην κοινότητα πηγαίνουν σχολείο μόνο 6 ώρες την εβδομάδα σε ένα μικρό κτίριο με τσίγκινη στέγη.
Η ζωή της κοινότητας, όχι μόνο των κτιρίων της, έχει καταβροχθιστεί σταδιακά από τη θάλασσα.
Η απώλεια των ριζών μιας κοινότητας
Η Cristina και η Estanilada συνεχίζουν να μας δείχνουν την περιοχή, περπατάμε για περίπου ένα χιλιόμετρο. Η θάλασσα είναι ταραχώδης και ο αέρας φυσάει δυνατά. Σήμερα έχει βοριά, αλλάζοντας τις καιρικές συνθήκες του τόπου που είναι συνήθως ηλιόλουστος και η θάλασσα ήρεμη.
Φτάνουμε εκεί όπου ο ποταμός Grijalva ενώνεται με τη θάλασσα του Ατλαντικού, όπου σταματούν η Cristina και η Estanilada, καθώς και αγόρια, κορίτσια, έφηβοι, γυναίκες και άνδρες από την κοινότητα. Εκεί μας υποδεικνύουν μια τσιμεντένια πλάκα που μόλις και μετά βίας φαίνεται πάνω από το νερό.
Τα σίδερα ήταν μια προβλήτα και το σημείο συνάντησης όλης της κοινότητας. εκεί οι οικογένειες συναντιόντουσαν για να ψαρέψουν, μια δραστηριότητα που για γενιές έχει διαμορφώσει την ταυτότητα των ανθρώπων που ζουν εκεί και την πηγή τροφής και οικονομίας τους.
Επί του παρόντος, η προβλήτα δεν υπάρχει πλέον, το ψάρεμα έχει σχεδόν εξαφανιστεί και μαζί με αυτό, όλες οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνταν εκεί, καθώς και τα προς το ζην των οικογενειών.
Η Cristina μας αναφέρει:
«Οι περισσότεροι έρχονταν να ψαρέψουν, ήταν σαν υπαίθρια αγορά, ερχόμασταν όλοι με κουβέρτες και τα παιδιά μας κοιμόντουσαν εδώ, πηγαίναμε για ψάρεμα, παίρναμε το προϊόν να πουλήσουμε και το απόγευμα ξαναπηγαίναμε για ψάρεμα. Αυτό δεν συμβαίνει πια, δεν υπάρχει πια η παραγωγή που υπήρχε πριν, έχει ήδη χαθεί, αυτό, σύντροφοι μας, ήταν οι ρίζες μας, στεναχωριέμαι, νιώθω ότι η κλιματική αλλαγή αφαιρεί τις ρίζες μας. Είναι κάτι πολύ λυπηρό, ξέρουμε ότι αν μια μέρα μπει ένας πιο δυνατός βόρειος άνεμος ή ένας τυφώνας, μπορεί να εξαφανιστούμε μέσα σε μια νύχτα.
Αυτή ήταν μια καλά δομημένη αποβάθρα, αλλά έχει χαθεί, βυθίζεται, εδώ ψαρεύαμε, γιορτάζαμε. Ποτέ δεν φανταζόμουν τι θα συνέβαινε σε εμάς, όταν έλεγαν για την κλιματική αλλαγή, ακουγόταν σαν μια μακρινή φωνή, όταν άκουγα για αυτήν σκεφτόμουν τους ανθρώπους στην πόλη με τα αυτοκίνητά τους, και όχι εμάς που ζούμε χωρίς ρύπανση. Η (περιβαντολλογική) αλλαγή δεν προκαλείται από εμάς, αλλά θα την πληρώσουμε εμείς, σήμερα είμαστε, αλλά αύριο θα είμαστε (είναι) άλλοι».
Η Cristina έχει δίκιο, οι αυτόχθονες λαοί, οι αγροτικοί λαοί, οι κοινότητες στις νότιες ηπείρους, όπως το Μεξικό και η Λατινική Αμερική, και συγκεκριμένα, οι ιθαγενείς λαοί, οι αγροτικοί λαοί και οι φτωχοί άνθρωποι, θα είναι αυτοί που βιώσουν με τον χειρότερο τρόπο τις συνέπειες των φυσικών γεγονότων που θα προκαλέσει η υπερθέρμανση του πλανήτη παγκοσμίως ή μάλλον είναι αυτοί που ήδη πληρώνουν τις συνέπειες αυτής της κρίσης.
Ωστόσο, ο παγκόσμιος Βορράς είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία της κλιματικής κρίσης που βιώνουμε και συγκεκριμένα είναι ο πληθυσμός του παγκόσμιου Βορρά που είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία εκατομμυριούχων με κόστος εκατομμυρίων ανθρώπινων ζωών.
Αυτό που συμβαίνει στο El Bosque δεν είναι ένα αυθόρμητο φαινόμενο, παγκοσμίως ·η ανάγκη για δημόσιες πολιτικές που θέτουν τις αυτόχθονες κοινότητες, τους αγρότες και τους ψαράδες στο επίκεντρο της συζήτησης για την υπερθέρμανση του πλανήτη έχει μπει σε προτεραιότητα. Είναι αυτές (σημ. οι κοινότητες) που κατάφεραν να προστατεύσουν τους τελευταίους πνεύμονες και τις φυσικές περιοχές που διατηρήθηκαν παγκοσμίως, αλλά και αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο από τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η πολύ βαθιά σχέση που έχουν οι αυτόχθονες κοινότητες με το περιβάλλον όπου ζουν διαμορφώνει την ταυτότητα, την οικονομία και την κοινοτική ζωή των λαών με αποτέλεσμα να είναι συνδεδεμένες στενά με την επιβίωση της περιοχής τους.
Όπως και στο Puente Madera της Oaxaca, η κοινότητα εξηγεί ότι εάν το Pitillal καταστραφεί για να χτιστεί ένα Βιομηχανικό Πάρκο, θα καταστραφούν και οι ίδιοι αφού είναι η τρέχουσα πηγή ζωής τους· το ίδιο συμβαίνει και στο El Bosque με την απώλεια του ψαρέματος ως ζωτικής σημασίας δραστηριότητα.
Για αυτόν τον λόγο, οι κυβερνητικές λύσεις παγκοσμίως - και στο Μεξικό - πρέπει να είναι βαθιές και σε όλο το σύστημα· δεν υπάρχει ζωή που να επιβιώνει από τον πεινασμένο καταστροφικό καπιταλισμό και την μηχανή του θανάτου του.
Ολοκληρώνουμε την επίσκεψη και την τεκμηρίωση στο El Bosque με ένα γεύμα που ετοιμάζουν οι οικογένειες του El Bosque με κόπο και αλληλεγγύη. Παρά την αβεβαιότητα, τον πόνο, την καταστροφή και την ανησυχία που έχουν βιώσει τα τελευταία χρόνια, υπάρχει ακόμα ελπίδα, αλληλεγγύη και αντίσταση στα μάτια και στις πράξεις τους.
Τα αγόρια και τα κορίτσια γελούν και παίζουν στο νερό, οι γυναίκες μιλούν και συζητούν μεταξύ τους, η κοινότητα του El Bosque αντιστέκεται και παλεύει.
